Anabilim Dalları

Kuruluş tarihi 1915’lerin çok öncesine giden Coğrafya Bölümü, 1 Temmuz 1933 yılında yürürlüğe giren Üniversite Reformu sonucunda ve Darülfünun devrinden beri devam eden ihtisaslaşma eğilimi neticesinde kürsü (Anabilim dalı) sistemiyle yapılandırılmıştır. Bu dönemde aynı zamanda Bölüm Başkanı olan İbrahim Hakkı Akyol Fiziki Coğrafya Kürsüsü’nün (Anabilim dalı) başına getirilmiştir. 1957 yılında Sırrı Erinç’in kürsünün başına getirilmesine kadar devam eden dönemde ilerleme kaydeden Fiziki Coğrafya Anabilim Dalı, bu tarihten sonra modern coğrafyanın getirdiği yenilikleri bünyesine taşımış ve bu günkü seviyesine ulaşmıştır. Bu gün, yurt içi ve yurt dışı çalışmaları, yürütülen proje ve yayınlarıyla Fiziki Coğrafya Anabilim Dalı, 3 profesör,  1 Doçent, 3 Yardımcı Doçent ve 1 Araştırma Görevlisi ile modern coğrafya çalışmalarını sürdürmektedir.

Jeomorfoloji, Klimatoloji, Hidrografya, Kartografya, Bitki ve Toprak Coğrafyası, Biyocoğrafya, Coğrafi Bilgi Sistemleri ve Uzaktan Algılama gibi konuları bünyesinde barındıran Fiziki Coğrafya Anabilim Dalı, öğrencilerin modern coğrafyadaki gelişmeler doğrultusunda yetişmesini ve coğrafya biliminin toplum yararına kullanımının öğretilmesini amaçlamaktadır. Öte yandan Fiziki Coğrafya Anabilim Dalında gerçekleştirilen ulusal ve uluslararası projeler ve yayınlar ile fiziki coğrafya konularında elde edilen bilgi ve tecrübelerin yine toplum yararına kullanılmasına çalışılmaktadır.

Gerek eğitim faaliyetlerinde ve gerekse Fiziki Coğrafya araştırmalarında Coğrafi Bilgi Sistemleri ve Uzaktan Algılama teknolojilerinin kullanılması metodoloji olarak tercih edilmektedir. Eğitim faaliyetlerinde; öğrencilerimizin mezuniyetlerinden sonra CBS konusunda çalışabilecek yeterliliğe ulaşmalarını sağlamak bu konudaki amaçlardan bir tanesidir. Fiziki Coğrafya araştırmalarının CBS ve UZAL teknolojileri uygulanarak gerçekleştirilmesi ile çalışmaların diğer ilgili bilim dalları tarafından paylaşılması da sağlanmıştır.

Prof. Dr. Barbaros GÖNENÇGİL (Anabilim Dalı Başkanı)


Anabilim Dalı Başkanları


Prof. Dr. Barbaros GÖNENÇGİL (2012- halen)

1966 yılında İstanbul’da doğdu. 1983-1987 yılları arasında İstanbul Üniversitesi, Edebiyat Fakültesi, Coğrafya Bölümünde Lisansını tamamladı. 1987-1989 yılları arasında İstanbul Üniversitesi Deniz Bilimleri ve Coğrafya Enstitüsünde Yüksek Lisans derecesi aldı. 1989-1993 yılları arasında ise İstanbul Üniversitesi, Deniz Bilimleri ve Coğrafya Enstitüsünde Doktor unvanı aldı. 1993 yılında aynı Enstitüde Araştırma Görevlisi oldu. 01.02.2002 tarihinde İstanbul Üniversitesi, Edebiyat Fakültesi, Coğrafya Bölümü, Fiziki Coğrafya Anabilim Dalına Yardımcı Doçent olarak atandı. 25.04.2003 tarihinde Doçent Unvanı aldı ve 05.01.2004 tarihinde Doçent kadrosuna atandı. 2011 yılında aynı Anabilim Dalında Profesör oldu. İngilizce bilmektedir.

Biri İl Çevre Orman Müdürlüğünde yayınlanmış kitap olarak toplam 4 kitap, 19 makale ve 32 bildirisi bulunmaktadır. 1 TÜBİTAK Projesi Yürütücülüğü, 1 İ.Ü.Araştırma Fonu Projesi Yürütücülüğü, 5 İ.Ü. Araştırma Fonu Projesi yürütücü yardımcılığı toplam 7 projesi bulunmaktadır. 64 Ulusal ve Uluslararası faaliyet, Rapor ve Popüler Dergi Yazılarında 22 çalışması vardır. Danışmanlığında 2 doktora ve 11 yüksek lisans tezi tamamlanmış olup, 2 doktora ile 2 yüksek lisans tezi halen devam etmektedir.

27.01.2007-03.02.2007 tarihleri arasında socrates/Erasmus Programı çerçevesinde Almanya Leipziq Üniversitesi Yer Bilimleri Fakültesinde seminerler verdi. İstanbul Valiliği İl Çevre Orman Müdürlüğü Danışmanlığı, National Geographic Dünya Atlası Danışmanlığı, Türkiye Gazeteciler Cemiyeti, Küresel Isınma Kurultayı Danışma Kurulu ve Jürisi Üyeliği yapmıştır. İ.Ü. Coğrafya Bölümü Başkan Yardımcılığı (28.02.2002-2005), İstanbul Valiliği İl Çevre Orman Müdürlüğü Erguvan Çevre Ödülleri Jüri Üyeliği (2006-2007-2008) vardır. Alanında çeşitli bilimsel dergilerde hakemlikleri yanında Türk Coğrafya Dergisi Editörlük görevi devam etmektedir. Prof. Dr. Gönençgil, klimatoloji (iklim bilimi) ve çevre bilimi alanlarında çalışmalarını sürdürmektedir. Öte yandan mesleği ve çalışma alanı ile ilgili çeşitli sivil toplum kuruluşlarında gönüllü olarak çalışmalar yapmaktadır. Bunların içinde halen Türkiye Çevre Koruma ve Yeşillendirme Kurumu (TÜRÇEK)’nun Yönetim Kurulu üyeliği ve Türk Coğrafya Kurumu’nun da Yönetim Kurulu Başkan Yardımcılığını yürütmektedir.

Prof. Dr. Barış MATER (1994-2012)

3 Ocak 1945 İstanbul doğumlu olan Prof. Dr. Barış MATER, 1967 de İstanbul Üniversitesi Fiziki Coğrafya Kürsüsü'nden mezun olmuştur. 1972 de Durham Üniversitesi Fen Fakültesi'nden "Morphological Characteristics and Pedogenesis of the Soils in the Elbistan Basin Eastern Anatolia, TURKEY" başlıklı teziyle doktorasını, 1978 de "Urla Yarımadasında Arazinin Sınıflandırılması ile Kullanılışı Arasındaki İlişkiler" başlıklı çalışmasıyla İstanbul Üniversitesi'nden Doçentlik ünvanını almıştır. 1988'de de aynı üniversitede Toprak ve Çevre Bilimleri Profesörü olmuştur. Londra Üniversitesi Ortadoğu Araştırmalar Merkezi, Uludağ Üniversitesi Eğitim Fakültesi, İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Hasan Ali Yücel Eğitim Fakültesi, Edebiyat Fakültesi Coğrafya Bölümünde değişik dönemlerde yöneticilik ve kurul üyeliği yapmıştır. 1994 te Fiziki Coğrafya Anabilim Dalı başkanlığına seçilen Prof. Dr. Barış MATER, 3 Ocak 2012 tarihinde İstanbul Üniversitesi'nden emekli olmuştur.

Prof. Dr. Mehmet ARDOS (1992-1994)

Prof. Dr. Mehmet ARDOS, 1939 Erzincan Kemaliye’de doğmuştur. İlk ve orta öğrenimini İstanbul’da tamamlayan Prof. ARDOS, 1957’de girdiği İ.Ü. Edebiyat Fakültesi Coğrafya Bölümü’nden 1961 yılında mezun olmuştur. Doktorasını 1967 yılında Fransa’nın Clermont-Ferrand Üniversitesi’nde “Orta Toroslar ve Onun Akdeniz’e Mücavir Kısımlarının Jeomorfolojik Problemleri” başlıklı tezi ile ve 1974 yılında da “Glasiler” doçentlik deneme dersiyle de doçent ünvanını almıştır. Daha önce Strüktür ve Yeraltı Kaynakları Kürsüsünde çalışan Prof. ARDOS, 1982 yılında yapılan değişikliğe bağlı olarak Fiziki Coğrafya Kürsüsü’ne geçmiştir. 1991’de Profesör olan ARDOS, 1992 – 1994 yılları arasında Fiziki Coğrafya Anabilim Dalı Başkanlığı görevini yürütmüştür. 1994 yılında görevinden emekli olan Prof. ARDOS akademik hayatı boyunca Jeomorfoloji, Uygulamalı Jeomorfoloji, Neotektonik, Volkan Jeomorfolojisi, Kuaterner Coğrafyası, Türkiye Ovaları gibi alanlarda çalışmalar yapmış ve dersler vermiştir. Prof. ARDOS coğrafya camiasına 14 kitap, 26 makale ve birçok bildiri ile katkı sağlamış olup 16 Mayıs 2007’de vefat etmiştir.

Prof. Dr. Turgut BİLGİN (1984-1992)

Prof. Dr. Turgut BİLGİN, 1930’da İstanbul’da doğuştur. İlk, orta ve lise eğitimini İstanbul’da tamamladıktan sonra 1950’de İstanbul Üniversitesi Coğrafya Enstitüsü’ne girmiş ve 1954’te mezun olmuştur. 1955’te Fiziki Coğrafya Kürsüsü’ne asistan olarak giren BİLGİN, 1960’da doktorasını tamamlamıştır. Prof. Bilgin, 1984-1992 yılları arasında Anabilim Dalı başkanlığı yapmıştır.

Prof. Dr. İsmail YALÇINLAR (1982-1984)

Prof. Dr. İsmail Yalçınlar, 1915 yılında doğdu. İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Coğrafya Bölümü’nden 1939 yılında “İstanbul Boğazı Batısında Jeomorfolojik Araştırmalar” isimli bitirme tezi ile mezun olmuştur. Prof. Yalçınlar, Dokttorasını “Manyas Havasının Morfolojik Etüdü” isimli teziyle tamamlamıştır. Uzun yıllar mezun olduğu bölümde görev yapan hocamız, 1982-1984 yılları arasında Anabilim Dalımız’ın başkanlığını yapmıştır. 1 Ocak 1984’te yaş haddinden emekliye ayrılan Prof. Yalçınlar, gerekli görev yaptığı dönemde gerekse emeklilik sonrası akademik çalışmalarını sürdürmüş, bazılarını da yayına dönüştürmüştür. Yurtiçi ve dışında birçok bilimsel toplantıya katılan hocamız, bu toplantılarda mesleki deneyimlerini diğer meslektaşları ile paylaşmıştır. “Strüktüral Morfoloji I ve II”, “Türkiye Jeolojisine Giriş (Paleozoik Açıdan)”, “Türkiye’nin Kaledonyen Masifleri”, “Gökçeadanın Jeomorfolojisi”, “İstanbul Halicinin Temizlenmesi ve Şehrin Gelişmesi Üzerine” yayınlarından sadece birkaçıdır. Hayatını bilimsel araştırmalara adamış olan Prof. Yalçınlar hocamız 2003 yılında vefat etmiştir.

Prof. Dr. Sırrı ERİNÇ (1957-1982)

Prof. Dr. Sırrı Erinç, 1918 yılında İzmit’te doğmuştur. 1936 yılından İstanbul Erkek Lisesini birincilikle bitirdikten sonra aynı yıl İstanbul Üniversitesi, Edebiyat Fakültesi Coğrafya Bölümü’ne başlamıştır. 1940 yılında mezun olan Prof. Erinç, Coğrafya Bölümü’nde asistan olarak göreve başlamıştır. 1944 yılında “Karadeniz Dağlarında Glasiyal Morfoloji Araştırmaları” başlıklı tezi ile doktorasını, 1948 yılında “Van Gölü ve Çevresinde Coğrafi Araştırmalar” isimli tezi ile de doçentliğini almıştır. 1957’de Profesörlük ünvanını alan hocamız aynı yıl Fiziki Coğrafya Kürsü Başkanlığın’a getirilmiş ve 1982 yılına kadar devam etmiştir. Hocamız Fiziki Coğrafya Kürsüsü’ndeki görevi sırasında 3 kez Coğrafya Enstitüsü Müdürlüğü ve 1962-1985 yılları arasında İstanbul Üniversitesi Senatörlüğü, 1982-1985 yılları arasıda da Deniz Bilimleri İşletmeciliği ve Coğrafya Enstitüsü’nün hem kuruculuğunu hem müdürlüğünü yapmıştır. Prof. Erinç, Jeomorfoloji, Uygulamalı Jeomorfoloji, Klimatoloji, Toprak, Jeoekoloji, Bölgesel coğrafya alanlarında 103 araştırma makalesi, 8 araştırma monografisi, 1 atlas, 5 üniversite ders kitabı, 16 ortaöğretim ders kitabı, birçok da bildiri yayımlamıştır. Prof. Erinç 1995 yılında TÜBA (Türkiye Bilimler Akademisi) Şeref Üyesi seçilmiş, 1997 yılında INQUA (International Quaternary Association) Türkiye Kuaternerine katkı ödülüne ve 1998 yılında TÜBİTAK Hizmet Ödülüne layık görülmüştür. İyi derece Almanca, Fransızca, Rusça ve İngilizce bilen hocamız, 7 Şubat 2002 yılında vefat etmiştir.

Ord. Prof. Dr. Ahmet Hulusi ARDEL (1950-1957)

Ord. Prof. Dr. Ahmet Hulusi ARDEL, 1902’de İstanbul’da doğmuştur. İlk ve orta eğitimini İstanbul’da yaptıktan sonra İstanbul Yüksek Muallim Mektebi’ne girmiş ve 1927’de bu okul ile birlikte Edebiyat Fakültesi Coğrafya Bölümü’nü bitirmiştir. Üniversite öğrenimi sırasında Ali Macid ARDA, Hamit Sadi SELEN, İbrahim Hakı AKYOL, Belçikalı Lefebre ve Fransalı Chaput gibi hocalardan ders görmüştür. İstanbul Darülfununu tarafından Fransa’ya gönderilerek Strasbourg Üniversitesi’nden 1931’de coğrafya lisansını almıştır. Bunun ardından, Cezayir yaylalarında bazı çalışmalar yapmak suretiyle 1932 yılında Tarih ve Coğrafya Yüksek Etüd diploması almış olan ARDEL, aynı yıl yurda dönmüş ve İstanbul Yüksek Muallim Mektebi’nde öğretim üyesi olarak görevlendirilmiştir. 1933’te İstanbul Üniversitesi’nde kurulan Umumi Coğrafya Kürsüsü öğretim üyeliğine doçent olarak atanmıştır. 1942’de profesör olan ARDEL, Umumi Coğrafya Kürsüsü’nün başkanı olmuştur. Ord. Prof. Dr. İbrahim Hakkı AKYOL’un vefatından sonra Fiziki Coğrafya Kürsüsü’nü de yönetmiş olan ARDEL 1958’de Ord. Profesörlüğe seçilmiş, morfoloji, klimatoloji, hidrografya ve bölgesel coğrafya alanında çalışmalar yapmış ve dersler vermiştir. Üniversite çatısı altında geçen 40 hizmet yılından sonra 1973’te yaş haddinden emekli olmuştur. Ord. Prof. Dr. Ahmet Hulusi ARDEL, 13 Ekim 1978 de vefat etmiştir.

Ord. Prof. Dr. İbrahim Hakkı AKYOL (1933-1950)

Ord. Prof. Dr. İbrahim Hakkı AKYOL, 6 Temmuz 1888’de Silistre’de doğmuştur. İlk ve orta öğrenimini pek iyi derece ile 1900 yılında Silistre Ekaliyyet Mektebi’nde tamamlamıştır. Eğitimi boyunca büyük başarı gösteren AKYOL, devlet bursu ile Galatasaray Sultanisi’ne kabul edilmiştir. Burasını da pek iyi derece ile bitiren AKYOL, meşrutiyetin ilk yılında Maarif Nezareti (Eğitim Bakanlığı) tarafından Avrupa’da eğitim için açılan sınavı kazanarak Lozan Üniversitesi’nde üç yıl süreyle fiziki ve doğal bilimler lisansı yapmış ve Balkan Savaşları sırasında İstanbul’a dönmüştür. Galatasaray dahil değişik liselerde öğretmenlik yapan AKYOL, 1916’da Ziraat ve Maadin Nezareti (Tarım ve Maden Bakanlığı) tarafından maden mühendisliği eğitimi için Almanya’ya gönderilmiş, Berlin’de “Techniche Hochschule” de üç yıl kalmıştır. 1923 yılında Darülfünun Edebiyat Fakültesi’nde Fiziki Coğrafya hocalığı için açılan sınava giren AKYOL, sınavı kazanmış ve Darülfünun ailesine katılmıştır. Prof. AKYOL’un gerek klasik çalışmalarının, gerekse tetkik ve araştırmalarının sonuçları otuza yakın eserinde toplanmıştır. Bu eserlerin isimleri ve yayın yılları Tedrisat Mecmuasının 11. Sayısı ile Edebiyat Fakültesi Felsefe Bölümü tarafından çıkarılan Felsefe Arkici’nin 19 sayılı 1955 nüshasında yayımlanmıştır. Coğrafya’ya tabii bilimler yoluyla giren Prof. AKYOL, ülkemizde Fiziki Coğrafya’nın kurucusu olduğu kadar modern coğrafya fikrinin yerleşmesine çalışan öncüler arasındadır. Türk Coğrafya Kurumu’nun kurucularında, Edebiyat Fakültesi Coğrafya ordinariyüs profesörü İbrahim Hakkı AKYOL 19 Haziran 1950’de vefat etmiştir.

Temelde insan ve mekan ilişkilerini konu edinen Beşeri ve İktisadi Coğrafya, oldukça geniş bir araştırma yelpazesine sahip bulunmaktadır. Esas olarak coğrafi çevrenin insan yaşamına etkisi ve insanın mekanda yaptığı değişiklikleri konu alan Beşeri Coğrafya, başta nüfus ve yerleşme olmak üzere insanların yeryüzünde gerçekleştirdiği çeşitli ekonomik faaliyetleri incelemektedir. Anabilim Dalında Lisans öğreniminin ilk yılında, Beşeri Coğrafyanın temel kavramları ve metodlarını içeren dersler ağırlıktayken; sonraki dönemlerde daha spesifik ve uygulamaya yönelik bir öğrenim müfredatı izlenmektedir.
     
Anabilim Dalında verilen dersler genel olarak, Beşeri Coğrafya Metotları, Nüfus Coğrafyası, Kır ve Şehir Yerleşmeleri, Ziraat Coğrafyası, Turizm Coğrafyası, Enerji Kaynakları, Ulaşım Coğrafyası, Siyasi Coğrafya, Sanayi Coğrafyası, Kırsal ve Şehirsel Mekan Kullanımları, Ticaret Coğrafyası, Beşeri Coğrafyada Analitik Yöntemler, Tarihi Coğrafya ve Maden Coğrafyasının Esasları gibi konuları içermektedir.
           
Anabilim Dalında, teorik derslerin yanı sıra yıl içinde ülkemizin çeşitli yörelerine arazi çalışmaları yapılarak, derslerde edinilen teorik bilgilerin arazide pekiştirilmesi sağlanmaktadır. Yine çeşitli ödev ve projeler yoluyla öğrencilere araştırma yapma becerileri kazandırılmaya çalışılmaktadır.

Anabilim Dalında aynı zamanda lisansüstü eğitimi de verilmektedir.

31 Mayıs 1933 tarihli kanunla İstanbul Üniversitesi yeni yapılanmaya girmiş Edebiyat Fakültesi’nde kürsüler kurulmaya başlanmıştır. 1936 yılından önce Fakültede bir disiplin olan Coğrafyada 1936 yılında 4 kürsü kurulmuştur. Fiziki Coğrafya, Umumi Coğrafya, Beşeri ve İktisadi Coğrafya ile beraber Türkiye Coğrafyası Kürsüsü de bu 4 kürsü arasında yerini almıştır. Kürsünün ilk başkanı Doç. Dr. Besim Darkot’tur. 1946 yılında profesör olan Besim Darkot  1973 yılına kadar kürsü başkanlığı görevini sürdürmüştür.

  6 Kasım 1981 tarihinde Yüksek Öğretim Kurulu Kanunuyla üniversiteler yeni yapılanma sürecine girmiş bölümler kurulup kürsüler anabilim dalı olunca “Türkiye Coğrafyası “ de “Türkiye Coğrafyası Anabilim Dalı” olarak yerini almıştır. Anabilim Dalı’nın başkanlık görevlerini Prof. Dr. Necdet Tunçdilek (1973-1981) Prof. Dr. Yusuf Dönmez(1982-1987), Prof. Dr. Metin Tuncel( 1987- 2000), Prof. Dr. M. Yıldız Hoşgören (2000-2008 )yapmışlardır. Bu görevi 2008 yılından itibaren Prof. Dr. M. Suna Doğaner sürdürmektedir.

Türkiye Coğrafyası Anabilim dalı coğrafya bilimine çok sayıda akademisyen yetiştirmiştir. Anabilim Dalı Başkanları yanında Prof. Dr. Selami Gözenç, Prof. Dr. Barış Mater, Prof. Dr. Meral Avcı, Prof. Dr. Sedat Avcı, Prof. Dr. Mutlu Güngördü,  Prof. Deniz Ekinci, Y. Doç. Dr. Levent Erel bunlar arasında yer alır. Ayrıca 35.madde ve 50/d maddesi ile anabilim dalında doktora tezlerini tamamlayan akademisyenler bulunmaktadır.

  Türkiye Coğrafyası Anabilim Dalı öğretim üyeleri tarafından çok sayıda kitap, makale yayınlanmış, proje üretilmiş, yurt içi ve yurt dışında kongrelerde bildiriler sunulmuştur. Coğrafya bölümünde Türkiye bölgesel coğrafyası ile ilgili dersler Türkiye Coğrafyası anabilim dalı öğretim üyeleri tarafından verilmektedir. Yurt içi ve yurt dışı arazi çalışmalarıyla desteklenen derslerle ülkeye çok sayıda coğrafyacı yetiştirilmiştir.

                                                                             

     Prof. Dr. Meral Suna DOĞANER (Anabilim Dalı Başkanı)